Lác mắt  xảy ra ở khoảng 3% trẻ em và gây ra mất thị lực khoảng một nửa trong số đó. Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 2 - 3 triệu người mắt lác. Vậy đâu là nguyên nhân gây lác mắt? Chẩn đoán lác mắt và phương pháp điều trị như thế nào? Hiểu rõ được những điều này giúp phòng ngừa và hạn chế những hậu quả mà lác mắt gây ra.

1. Cơ chế gây lác mắt

Mắt có 6 cơ vận nhãn: 4 cơ trục và 2 cơ chéo bám xung quanh. Các cơ vận nhãn có hoạt trường tác động đến sự xoay chuyển nhãn cầu giúp cho trục thị giác hợp lại tại 1 điểm và vì vậy mắt nhìn thấy chỉ 1 hình ảnh ở các hướng. Nếu một trong các cơ này không còn phối hợp đồng bộ sẽ dẫn đến hiện tượng mắt lác.

Dựa vào hướng lệch của cơ vận nhãn, bác sĩ thường phân bệnh mắt lác thành 4 loại, bao gồm:

+ Mắt nhìn lên: lác trên.

+ Mắt nhìn xuống: lác dưới.

+ Mắt quay vào trong: lác trong.

+ Mắt hướng ra ngoài: lác ngoài.

2. Nguyên nhân lác mắt

Hầu hết mắt lác là do

• Tật khúc xạ
• Mất cân bằng cơ

Nguyên nhân hiếm có bao gồm u nguyên bào võng mạc hoặc các khiếm khuyết mắt nghiêm trọng và bệnh thần kinh.

Lác mắt ở trẻ sơ sinh có thể do các nguyên nhân sau:

• Tiền sử gia đình: gia đình có người bệnh mắt lác, con cái có khả năng cao cũng mắc bệnh này

• Rối loạn di truyền (hội chứng Đao và hội chứng sọ mặt) 
• Phơi nhiễm với thuốc trước hoặc khi sinh, sinh non, thiếu cân…
• Dị tật mắt bẩm sinh, bại não, 

Mắt lác có thể mắc phải trong quá trình trưởng thành. Nguyên nhân của lác mắc phải bao gồm:

• Tật khúc xạ: một số tật khúc xạ có thể dẫn đến lác mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị

• Khối u, chấn thương đầu…
• Tình trạng thần kinh (ví dụ: tăng áp lực nội sọ; bại não; liệt dây thần kinh),
• Nhiễm vi rút (ví dụ:viêm não, viêm màng não) và các khuyết tật về mắt do mắc phải. 

​​​​3. Làm thế nào để điều trị mắt bị lác?

Điều trị lác mắt phụ thuộc vào nguyên nhân, tình trạng sức khỏe cũng như độ tuổi của người bệnh. Quá trình điều trị lác mắt thường chia ra làm 3 giai đoạn:

Điều trị bằng chỉnh kính

Ở trẻ < 6 tuổi & trẻ đi học : đeo kính và kiểm tra thị lực định kỳ để bảo toàn chức năng hợp thị hai mắt. Phương pháp này giúp người bệnh mắc các tật khúc xạ mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị,… hạn chế nheo mắt, mắt lác và ngăn ngừa suy giảm thị lực. 

Điều trị nhược thị

Lác mắt gây suy giảm thị lực, thậm chí là nhược thị. Điều trị nhược thị là cần thiết và có thể được phục hồi nếu phát hiện sớm, bao gồm các bài tập về mắt hoặc sử dụng thuốc. Một số bài tập điều trị mắt lác tại nhà đơn giản bạn có thể tham khảo:

• Bài 1: chấm 1 điểm màu trên tường hoặc sàn nhà. Bịt 1 mắt, dùng mắt còn lại nhìn tập trung vào điểm đã chấm. Người bệnh điều chỉnh khoảng cách giữa điểm màu và mắt sao cho nhìn thấy rõ. Người bệnh hãy luyện tập bài này hàng ngày và luân phiên ở cả 2 mắt.
• Bài 2: bài tập này được thực hiện ngoài trời – nơi có điều kiện ánh sáng đủ. Người bệnh sẽ phóng tầm mắt ra xa, nhìn các dãy nhà hoặc hàng cây.
• Bài 3: người bệnh giơ tay song song với mắt và đưa mắt nhìn tập trung bàn tay. Trong đó, mắt trái nhìn tay trái, mắt phải nhìn tay phải. Sau đó, người bệnh di chuyển chéo 2 tay và mắt nhìn theo tay. Tiếp theo, người bệnh đưa 2 tay xa mắt khoảng 20-50cm rồi về lại vị trí ban đầu. Bài tập này cần thực hiện 3-5 phút/ngày.
• Bài 4: sau khoảng 2 – 3 giờ liên tục học hoặc làm việc căng thẳng, người bệnh hãy nhắm mắt và thả lỏng đầu hoàn toàn để mắt được nghỉ ngơi.
• Bài 5: trường hợp người bệnh chỉ lác nhẹ 1 bên mắt, hãy che mắt và tập nhìn nhiều hơn bên mắt lác.

Phẫu thuật lác mắt
•    Ở người trưởng thành: Tiến hành phẫu thuật, còn gọi là mổ mắt lác để khắc phục vấn đề về thẩm mỹ. Phương pháp này thực chất là việc nới lỏng hoặc siết chặt các cơ mắt để đạt được sự liên kết thích hợp của mắt. Phẫu thuật cũng giúp người bệnh điều chỉnh hướng mắt nhìn thẳng, loại bỏ các tình trạng mắt lác như mắt lác trong, mắt lác ngoài, mắt lác trên, mắt lác dưới… và đem lại tính thẩm mỹ cho đôi mắt., với tỉ lệ thành công lên đến 80 - 90%.

Bài viết trên đây đã chia sẻ những thông tin hữu ích về nguyên nhân lác mắt và cách điều trị.

Nhiều người chủ quan khi cho rằng lác mắt sẽ mất khi lớn lên. Quan niệm này hoàn toàn sai lầm và không có cơ sở khoa học. Mất thị lực vĩnh viễn có thể xảy ra nếu mắt lác và chứng nhược thị đi kèm không được điều trị kịp thời; trẻ được điều trị có đáp ứng phần nào, nhưng một khi hệ thống thị giác đã trưởng thành (thường là ở tuổi 8), đáp ứng là rất nhỏ. Do đó, khi có dấu hiệu của lác mắt, hãy đi đến các cơ sở y tế để được kiểm tra và thăm khám kịp thời.